به دنبال انحلال سازمان پيشاهنگي در سال 1364 هميشه ايجاد و راه اندازي سازمان جايگزين پيشاهنگي توسط معاونت پرورشي وزارت آموزش و پرورش بر اساس تبصره ماده واحده قانوني مطرح بوده و در همان ابتدا طرح توسط معاونت پرورشي بنام پويندگان راه امام (ره) در سال 65 تهيه ، كه به نظرخواهي گذاشته شد . همزمان اساسنامه سازمان جوانان و نوجوانان نيز مدنظر بوده است كه بعلت مشكلات و تنگناهاي زمان جنگ امكان تصويب و اجراي عملي آن فراهم نشد .

    در سالهاي بعد اساسنامه سازمان جوانان به شكل ديگري مطرح و طرح كانونهاي پرورشي ( كانونهاي فرهنگي و تربيتي) مطرح كه با استقبال گسترده روبرو شد و با پشتيباني معاونت پرورشي آموزش و پرورش و مساعدت وزير محترم آموزش و پرورش تعداد زيادي كانون در استانها و شهرستانهاي مختلف تأسيس شد . در سال 1370 اساسنامه كانونهاي فرهنگي و تربيتي به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد اما هنوز جاي يك تشكل دانش آموزي كه فعاليت پرورشي مستمر و بلند مدتي را پيگيري نمايد خالي بود . لذا در سال 1372  با پيگيري مستمر اداره كل اردوها و اماكن تربيتي ، تشكيلات دانش آموزي تحت عنوان پويندگان در 8 استان كشور راه اندازي گرديد كه در سال بعد به كل استانها تعميم داده شد .

    اين تشكيلات بعد از دو سال فعاليت چنان چشمگير و پرجاذبه بود كه بزودي از جايگاه مناسبي در آموزش و پرورش برخوردار شد .

در سال 1374 بعلت تصويب قانون توسعه و تقويت بسيج دانش آموزي و همنامي تشكيلات پويندگان بسيج در مقطع راهنمايي ، نام تشكيلات پويندگان آموزش و پرورش تغيير يافت و براي پسران تحت عنوان پيشتازان و براي دختران تحت عنوان فرزانگان بكار خود ادامه داد .

منبع : سايت  سازمان دانش آموزي جمهوري اسلامي ايران